Omdat op 11 december 2018 door de Europese Unie een herziening van de richtlijn hernieuwbare energie is vastgesteld (de EU-richtlijn Renewable Energy Directive II, afgekort: REDII, red.), moet die richtlijn uiterlijk 30 juni 2021 ook in de Nederlandse wetgeving zijn geïmplementeerd. Doel is de inzet van energie uit hernieuwbare bronnen in het eindverbruik te vergroten. Dat is nodig om broeikasgasemissies te reduceren en de klimaatdoelen die in Parijs zijn afgesproken te halen. Daarom stuurde minister Ollongren van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties op 6 april een ontwerpbesluit-hernieuwbare-energie-bij-ingrijpende-renovatie naar de Tweede Kamer.
De REDII bevat de verplichting om een hoeveelheid hernieuwbare energie niet alleen voor te schrijven bij nieuwbouw, maar ook bij ingrijpende renovaties. Voor nieuwbouw is deze verplichting al geïmplementeerd. Daar geldt namelijk vanaf 1 januari 2021 een eis voor de minimumhoeveelheid hernieuwbare energie. Dit is geregeld in een eerdere wijziging van het Bouwbesluit 2012, via de energieprestatie-eisen voor Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG).
Voor ingrijpende renovaties is er echter nog geen eis in de regelgeving opgenomen. Met de voorgestelde wijziging wordt nu ook deze eis geïmplementeerd in het Bouwbesluit 2012. En daarnaast, voor wanneer de Omgevingswet in werking treedt, in het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl). Kortweg betekent het dat men bij elke ‘ingrijpende renovatie’ verplicht is om aan de eis van een minimum hoeveelheid hernieuwbare energie te voldoen.
De vraag die dan voor de hand ligt: wat is een ‘ingrijpende renovatie’? Nederland had bij de implementatie de keuze uit 2 manieren om de definitie van ingrijpende renovatie vast te leggen. De eerste mogelijkheid is een methodiek waarbij uitgegaan wordt van 25 procent van de waarde van het gebouw, de tweede een methodiek waarbij wordt uitgegaan van 25 procent van de oppervlakte van de gebouwschil die wordt gerenoveerd. Nederland heeft voor de oppervlaktemethode gekozen.
Er zullen ook renovaties zijn die niet voldoen aan deze definitie van ingrijpende renovatie, zo stelt de minister in het voorstel, omdat de aanpassingen geen betrekking hebben op de integrale bouwschil. Voorbeelden hiervan zijn: na- isolatie van een spouwmuur, na-isolatie van enkelsteens buitenmuren aan binnen- of buitenkant, na-isolatie onder dakpannen of isolatie tegen het dakbeschot.
Verder geldt de verplichting voor een minimum hoeveelheid hernieuwbare energie alleen wanneer de verwarmings- of koelinstallatie onderdeel uitmaakt van de ingrijpende renovatie. Dit is het geval wanneer er bij de ingrijpende renovatie een technisch bouwsysteem (zie kader) voor ruimteverwarming of ruimtekoeling wordt geplaatst, gedeeltelijk wordt vernieuwd, veranderd of vergroot. Van het gedeeltelijk vernieuwen, veranderen of vergroten is sprake wanneer er een derde of meer van de afgiftelichamen (meestal radiatoren) wordt vernieuwd, veranderd of vergroot.
Een 'technisch bouwsysteem' is gedefinieerd als gebouwgebonden samenstelling van alle bestanddelen van een installatie, waaronder de isolatie-kenmerken daarvan, die is bedoeld voor het verwarmen, koelen, ventileren, of het voorzien van warmwater, of een combinatie daarvan, van een gebouw of een gedeelte daarvan.
Zo wordt voorkomen dat wanneer een gebouweigenaar (minimaal) 25% van de gebouwschil integraal vernieuwt, hij om die reden verplicht wordt om de installatie aan te passen vanwege de minimumeis voor hernieuwbare energie bij ingrijpende renovatie. Dit zou tot onnodig hoge kosten kunnen leiden wanneer de installatie nog een economische of technische levensduur heeft en niet hoeft te worden aangepast. Kortom, in beginsel geldt de eis voor een minimale hoeveelheid hernieuwbare energie dus voor alle bestaande gebouwen die ingrijpend gerenoveerd worden en waarbij de verwarmings- of koelinstallatie(s) onderdeel uitmaken van de renovatie.
Er zijn verschillende technische oplossingen beschikbaar om aan de minimumeis voor een hoeveelheid hernieuwbare energie te voldoen. Het is aan betrokken partijen, zoals projectontwikkelaars, gebouweigenaren en architecten, om invulling te geven aan hoe te voldoen aan de verplichting. Dit kan bijvoorbeeld via het aanbrengen van zonnepanelen, de toepassing van een (hybride) warmtepomp of een zonneboiler. Het verschilt per technische oplossing en per type gebouw hoeveel de technische oplossing bijdraagt aan de hernieuwbare energie in een gebouw.
Verder wordt voorgeschreven dat rekening gehouden moet worden met een zogeheten kosten-optimaliteitsberekening, die in het kader van de herziene EPBD voor energieprestatie-eisen moet worden uitgevoerd. Ook moet er rekening gehouden worden met de technische, functionele en economische haalbaarheid. Omdat de energetische prestatie op gebouwniveau wordt bepaald, zijn de eisen gesteld op het niveau van de (maatgevende) gebruiksfunctie van het gebouw of gebouwdeel, conform de rekenregels in de energieprestatiemethode NTA 8800.
